Αν καμαρώνει για κάτι η σύγχρονη Ιατρική, είναι η εφεύρεση των εμβολίων. Με τα εμβόλια καταφέραμε να περιορίσουμε βαριές αρρώστιες που μάστιζαν την ανθρωπότητα. Μάλιστα, για μια τέτοια αρρώστια, την ευλογιά, ύψωσαν λευκή σημαία διεθνώς.
Με την εφαρμογή του δαμαλισμού σε όλα τα μήκη και πλάτη του κόσμου, η ευλογιά εξαφανίστηκε. Έτσι, τα σημερινά παιδιά δεν κάνουν πια δαμαλισμό και δεν έχουν στα χέρια τους και στα πόδια τους την ουλή του δαμαλισμού που όλοι εμείς οι μεγάλοι έχουμε.
Με τα εμβόλια καθιστούμε τον οργανισμό άνοσο για μια αρρώστια με τεχνητό τρόπο. Βάζουμε δηλαδή στον οργανισμό παθογόνους παράγοντες, που με ειδική κατεργασία έχει εξουδετερωθεί η λοιμογόνος δράση τους, έχουν μείνει όμως στοιχεία που προκαλούν την κινητοποίηση του αμυντικού μηχανισμού του οργανισμού. Έτσι παράγονται αντισώματα και όταν ο οργανισμός θα έρθει αντιμέτωπος με την αρρώστια, είναι πανέτοιμος να αμυνθεί και δε νοσεί.
Υπάρχουν πολλές δοξασίες γύρω από τα εμβόλια. Γι αυτό ας ξεκαθαρίσουμε μερικά πράγματα:
| 1) Ένα εμβόλιο, για να μπορεί να κάνει τη δουλειά του, πρέπει να έχει διατηρηθεί σε ορισμένες συνθήκες που συνήθως είναι γραμμένες στο κουτί του. Τα κουτιά με τα εμβόλια πρέπει να τα χειριζόμαστε σαν να πρόκειται για ζωντανά πράγματα. Είναι βιολογικά προϊόντα, που η κακή τους μεταχείριση τα κάνει ανενεργή. Η κακή διατήρηση τους και η χρησιμοποίηση εκπρόθεσμων εμβολίων (όλα γράφουν ημερομηνία λήξης) ευθύνονται στις περισσότερες περιπτώσεις όταν ένα εμβόλιο δεν «έπιασε». 2) Εάν για οποιοδήποτε λόγο αργήσει να κάνει το παιδί την επόμενη δόση ενός εμβολιασμού, υπάρχει η δοξασία ότι ο εμβολιασμός χάθηκε και πρέπει να αρχίσει από την αρχή. Αυτό είναι λάθος. Όσος καιρός και να περάσει, το εμβόλιο που έγινε δε χάνεται. Ο οργανισμός μας «θυμάται» (ανοσολογική μνήμη). Δεν έχουμε, δηλαδή, παρά να συνεχίσουμε τα εμβόλια από εκεί που τα σταματήσαμε. |
Τα εμβόλια που γίνονται σήμερα στα παιδιά
Ο πίνακας υπάρχει στην ιστοσελίδα www.pediatrics-uoa.edu.gr
Το εμβόλιο, (ιλαράς, ερυθράς, παρωτίτιδας, MMR) γίνονται μετά το 15ο μήνα της ζωής. Δεν πρέπει να γίνονται νωρίτερα, διότι αφενός το παιδί θεωρείται προστατευμένο από τα αντισώματα της μάνας για τις αρρώστιες αυτές και αφετέρου τα αντισώματα αυτά της μάνας εμποδίζουν την καλή ανοσοποίηση του παιδιού. Δηλαδή, το εμβόλιο δεν «πιάνει καλά». Τα αντισώματα από τη μάνα θεωρείται ότι εξασθενούν μετά την ηλικία των 15 μηνών, οπότε και ο εμβολιασμός μπορεί να γίνεται μετά την ηλικία αυτή.
Το εμβόλιο της φυματίωσης BCG
Αυτό μπορεί να γίνει σε όλες τις ηλικίες. Κάθε χώρα, ανάλογα με το δείκτη διαμόλυνσης που έχει, διαλέγει το χρόνο εμβολιασμού των παιδιών. Στη χώρα μας ο εμβολιασμός είναι μαζικός και γίνεται στο Δημοτικό σχολείο. Αν συντρέχουν όμως λόγοι, π.χ. φυματίωση στην οικογένεια, μπορεί να γίνει και αμέσως μετά τη γέννηση. Είναι αμφιλεγόμενο εμβόλιο. Προφυλάσσει μόνο από τις εξωπνευμονικές εντοπίσεις της φυματίωσης ( φυματιώδη μηνιγγίτιδα, φυματίωση οστών). Στα αρνητικά του εμβολιασμού, μεταξύ άλλων, είναι το ότι θετικοποιεί τη δερμοαντίδραση Mantoux, και έτσι χάνεται ένα διαγνωστικό κριτήριο για το γιατρό.
Δερμοαντίδραση Mantoux
Για τον έλεγχο της φυματίωσης πρέπει τα παιδιά να κάνουν το ειδικό τεστ, την Mantoux, από την ηλικία του 1ου έτους της ζωής. Η Mantoux είναι ένα δερματικό τεστ, το οποίο δείχνει κατά πόσο ένας οργανισμός έχει έρθει σε επαφή με το μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης. Βάζουμε ενδοδερμικά προϊόντα του μυκοβακτηριδίου. Στη θέση της ένεσης, σε περίπτωση που ο οργανισμός έχει έρθει σε επαφή με το μικρόβιο, σχηματίζεται ένα κοκκινωπό έπαρμα και τότε λέμε ότι η Mantoux είναι θετική. Αν ο οργανισμός δεν έχει έρθει σε επαφή με το μικρόβιο της φυματίωσης, δε σχηματίζεται τίποτα. Η Mantoux, δηλαδή, είναι αρνητική. Μπορούμε να τη ν επαναλάβουμε όσες φορές χρειάζεται. Δεν έχει καμία παρενέργεια.
Θετική φυματινοαντίδραση (Mantoux) στα παιδιά σημαίνει έναρξη θεραπείας με αντιφυματικά φάρμακα.
Το εμβόλιο της γρίπης
Γίνεται σε παιδιά με ειδικά προβλήματα υγείας (καρδιοπάθεια, χρόνια αναπνευστικά προβλήματα, νεφροπάθεια). Η γρίπη προκαλείται από πολλά στελέχη ιών. Για το λόγο αυτό δεν έχει κατορθωθεί η παρασκευή ενός εμβολίου που να είναι αποτελεσματικό για όλες της επιδημίες γρίπης. Απλώς προστατεύει από επιδημίες γρίπης που θα προκληθούν από τα ορισμένα στελέχη που έχει φτιαχτεί. Γι αυτό και δε γίνεται μαζικός εμβολιασμός.
Εμβόλιο για την ηπατίτιδα Β
Η ηπατίτιδα Β είναι βαριά αρρώστια, που κυρίως μεταδίδεται από τις μεταγγίσεις, τις ενέσεις, τις χειρουργικές επεμβάσεις και σεξουαλικά. (Δεν είναι η ηπατίτιδα των σχολείων, αυτή είναι η ηπατίτιδα Α). Για το λόγο αυτό το εμβόλιο έχει συμπεριληφθεί στους βασικούς εμβολιασμούς. Προσοχή! Όταν η μητέρα είναι φορέας ηπατίτιδας Β (έχει αυστραλιανό αντιγόνο θετικό) πρέπει να εμβολιάζεται το νεογέννητο για την ηπατίτιδα Β στην αίθουσα τοκετού. Στις περιπτώσεις αυτές γίνεται συγχρόνως – σε άλλο σημείο του σώματος - και ειδική γ-σφαιρίνη που θα προστατέψει το μωρό από τον ιό της ηπατίτιδας Β, που πιθανόν μεταδόθηκε κατά τη γέννηση (κάθετη μετάδοση του ιού). Ο εμβολιασμός του ιού μπορεί να αρχίσει από τη βρεφική ηλικία, αλλά αυτό που έχει τη μεγαλύτερη σημασία είναι να είναι εμβολιασμένα όλα τα άτομα που έχουν σεξουαλική ζωή. Άρα στην εφηβική ηλικία πρέπει να έχει γίνει ο εμβολιασμός.