Καταρροή και βήχας
Πολύ συνηθισμένα συμπτώματα της παιδικής ηλικίας, ιδιαίτερα στα παιδιά που πηγαίνουν παιδικό σταθμό. Συνήθως προκαλούνται από ιούς και σπάνια από μικρόβια.
Η καταρροή/ρινίτιδα (μύξες) συνήθως είναι με διαυγές έκκριμα. Μπορεί όμως να επιμολυνθεί με μικρόβια, οπότε η μύξα αλλάζει χρώμα και γίνεται πρασινοκίτρινη.
Η καταρροή/ρινίτιδα δεν χρειάζεται κάποια άλλη θεραπεία παρά μόνον σωστή χρήση του φυσιολογικού ορού.
Με τη χρήση φυσιολογικού ορού τα τελευταία 30 χρόνια, άλλαξε όλη η παθολογία της ρινίτιδας. Σπάνια πλέον χρειάζεται αντιβίωση.
Αν χρειασθεί αντιβίωση διότι η μύξα παραμένει πράσινη παρά τη χρήση φυσιολογικού ορού, πρέπει να προηγείται καλλιέργεια ρινικού εκκρίματος, επιλογή του κατάλληλου αντιβιοτικού από το αντιβιόγραμμα και θεραπεία σαν να ήταν παραρινικολπίτιδα (ιγμορίτιδα) διότι τα ιγμόρεια των παιδιών, κάτω των 5 ετών, είναι πολύ κοντά με τις ρινικές θαλάμες. Αυτή η θεραπεία θα χρειασθεί να γίνει πολύ σπάνια σε ένα παιδί.
Βρέφη και παιδιά για την καταρροή τους συνήθως θα χρειασθούν μόνον φυσιολογικό ορό.
Αποσυμφορητικά της μύτης δεν χρησιμοποιούμε, διότι περιέχουν αγγειοσυσπαστικές ουσίες, οι οποίες προκαλούν rebound φαινόμενο (δηλαδή με τη χρήση τους το «μπούκωμα» της μύτης χειροτερεύει όταν περάσει η δράση τους) και με συχνή χρήση αποσυμφορητικών προκαλείται ατροφία του ρινικού βλεννογόνου.
Πως χρησιμοποιούμε το φυσιολογικό ορό σε βρέφη/παιδιά/ενήλικες:
Το πως θα χρησιμοποιηθεί ο φυσιολογικός ορός (normal saline 0,9%) προκύπτει από τις ιδιότητες του: Ο φυσιολογικός ορός είναι βλεννολυτικό (ρευστοποιεί την μύξα) και αποιδηματικό (ξεπρήζει τους βλεννογόνους).
Ο ασθενής είναι ξαπλωμένος. Χρησιμοποιούμε σύριγγα μιας χρήσης -χωρίς τη βελόνα- ή ειδικά φιαλίδια, χωρίς να ασκούμε μεγάλη πίεση, βάζουμε το φυσιολογικό ορό στο ένα και μετά στο άλλο ρουθούνι. Ο ασθενής καταπίνει το περίσσευμα. Χρειάζεται 6-8 φορές ημερησίως η θεραπεία.
Ο βήχας είναι ένα φυσικό αντανακλαστικό, ένας βοηθητικός μηχανισμός για να απομακρυνθούν βλέννη, η σκόνη, ο καπνός, και τα μικροσωματίδια, τα οποία εισέρχονται στην αναπνευστική οδό. ΄Ολα αυτά σε φυσιολογική κατάσταση απομακρύνονται από τις κινήσεις που κάνει το κροσσωτό επιθήλιο της αναπνευστικής οδού, το οποίο όμως σε μια φλεγμονή της αναπνευστικής οδού φθείρεται και δεν μπορεί να τα απομακρύνει. ΄Ετσι αναλαμβάνει ο βήχας τον καθαρισμό της αναπνευστικής οδού. Βλέπουμε λοιπόν ότι ο βήχας επιτελεί ένα σημαντικό έργο γιαυτό δεν τον "κόβουμε".
Πλέον η χρήση των αντιβηχικών φαρμάκων είναι περιορισμένη. Η χρήση αντιβηχικών δεν συνιστάται στα παιδιά.
Ένα παιδί που βήχει πρέπει να εξετάζεται από τον παιδίατρο και εφόσον δεν συνυπάρχουν ευρήματα, όπως βρογχόσπασμος/ασθματική βρογχίτιδα, ακροαστικά ευρήματα πνευμονίας, κ.ά) δεν χρειάζεται να πάρει κάποιο φάρμακο.
Πολύ συχνά τα παιδιά όταν ξαπλώνουν για να κοιμηθούν, έχουν ερεθιστικό βήχα, λόγω οπισθορρινικής ρύσης. Οπισθορρινική ρύση είναι βλέννες (μύξες) που κυλάνε από τη μύτη στο οπίσθιο τοίχωμα του φάρυγγα. Αν μπορέσουμε να επισκοπήσουμε τον φάρυγγα θα δούμε ότι κυλάει μύξα.
Σπάνια ο βήχας είναι ψυχογενής, κάτι δηλαδή σαν τικς.
Η θεραπεία που συνιστάται για το βήχα χωρίς ακροαστικά ευρήματα, είναι η χρήση φυσιολογικού ορού (όπως περιγράφεται στη θεραπεία της ρινίτιδας/καταρροής) για καθαρισμό της μύτης και τίποτε περισσότερο.
Ενώ ορθώς πλέον δεν χορηγούνται στα παιδιά τα αντιβηχικά, δυστυχώς γίνεται κατάχρηση βρογχοδιασταλτικών φαρμάκων και κορτιζόνης σε εισπνοές (πχ Aerolin, Flixotide).
Το παιδί χρειάζεται αυτά τα φάρμακα μόνον αν διαγνωσθεί με άσθμα/ασθματική βρογχίτιδα. Δεν έχουν καμία ένδειξη για ένα παιδί που βήχει διότι είναι κρυωμένο (απλούν κρυολόγημα) ή έχει μια απλή τραχειίτιδα, βρογχίτιδα, τικς, πνευμονία, οπισθορρινική ρύση, κ.ά.
Όσον αφορά τα βλεννολυτικά (αποχρεμπτικά), δεν έχουν καμία ένδειξη στην παιδική ηλικία. Μάλιστα σε μικρά βρέφη μπορεί να είναι και επικίνδυνα. Στις χρόνιες πνευμονοπάθειες που χρειάζεται η βλεννόλυση, θεωρείται ότι το καλύτερο βλεννολυτικό είναι το νερό! Δηλαδή ο ασθενής να πίνει μεγάλες ποσότητες νερού ώστε να ρευστοποιούνται τα φλέγματα που αποβάλλει.
Καθημερινή φροντίδα του παιδιού που πάει παιδικό σταθμό και έχει καταρροή ή βήχα, είναι το πλύσιμο της μύτης -πολλές φορές την ημέρα-με φυσιολογικό ορό. Μάλιστα τα παιδιά, ηλικίας 2,5 ετών και μετά, θα πρέπει να εκπαιδεύονται να βάζουν φυσιολογικό ορό ΜΟΝΑ τους! Σας διαβεβαιώνω ότι τα καταφέρνουν μια χαρά!