Κατάχρηση ειδικών γαλάτων

Διάλεξη στο 48ο Πανελλήνιο Παιδιατρικό Συνέδριο 2010 της Μ-Α Μαλλιαρού

Το γάλα κάθε θηλαστικού περιέχει σε περίσσεια το συστατικό που έχει ως στόχο το όργανο επιβίωσης. Έτσι το γάλα της φώκιας είναι πλούσιο σε λίπος για να προστατεύσει από το ψύχος το νεογέννητο, το γάλα της αγελάδας είναι πλούσιο σε ασβέστιο για την γρήγορη οστική ωρίμανση ενός ογκώδους οργανισμού. Το όργανο επιβίωσης του ανθρώπου είναι ο εγκέφαλος του. Το μητρικό γάλα περιέχει όλα τα απαραίτητα αμινοξέα, τα λιπαρά οξέα και όλες τις ουσίες που χρειάζονται για την ταχεία ανάπτυξη του εγκεφάλου που ως γνωστό, επιτελείται τα δύο πρώτα χρόνια της ζωής.

Ο ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΟΣ μητρικός θηλασμός είναι η ιδανική και πλήρης διατροφή για τους 6 πρώτους μήνες της ζωής.
Ο μητρικός θηλασμός πρέπει να συνεχίζεται και μετά την προσθήκη των στερεών τροφών, τουλάχιστον μέχρι τον πρώτο χρόνο της ζωής και μπορεί να συνεχισθεί για όσο διάστημα το επιθυμούν η μητέρα και το παιδί. (Αμερικάνικη Παιδιατρική Ακαδημία, 1997).
O Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO) συνιστά μητρικό θηλασμό 2 χρόνια.

Πότε δεν μπορεί να θηλάσει μια μητέρα;

Οι λόγοι είναι λίγοι:Απουσία της μητέρας: (εγκατάλειψη βρέφους, φυλακή, νοσηλεία, θάνατος, κοινωνικο-οικονομικές συνθήκες). Υγεία της μητέρας: AIDS, Tb, ναρκωτικά, αλκοόλ, λήψη φαρμακευτικών ουσιών. Ανεπαρκής γαλουχία: ( 2 έως 5% των γυναικών).

Πότε δεν μπορεί να θηλάσει το βρέφος;

Όταν έχει γαλακτοζαιμία, συγγενή διαμαρτία που το εμποδίζει (οι σχιστίες δεν εμποδίζουν το θηλασμό),,μεγάλη προωρότητα.
Βλέπουμε λοιπόν ότι η ανάγκη για τα βρεφικά γάλατα (infant formula) που παράγει η βιομηχανία είναι περίπου σε ένα ποσοστό μικρότερο του 10%. Πριν την παραγωγή τους, τα βρέφη που η μητέρα τους δεν μπορούσε να τα θηλάσει, τα θήλαζαν οι λεγόμενες παραμάνες (wet nursing) ή έπιναν «ξένο γάλα», δηλ.το γάλα διαφόρων ζώων (dry nursing), γεγονός που συνέβαλλε σε μεγάλη βρεφική θνησιμότητα. Ήδη από τα τέλη του 18ου αιώνα περιγράφονται στη βιβλιογραφία οι παρενέργειες από τη χορήγηση «ξένου» γάλακτος, με κύριες το σκορβούτο, τη ραχίτιδα και τις λοιμώξεις. Το 1845 η Elijah Pratt εφηύρε τη θηλή του μπιμπερό.
Τα στάδια που περνάνε τα βρεφικά γάλατα (infant formula) καθώς η βιομηχανία προσπαθεί να εξομοιώσει το γάλα της αγελάδας με το μητρικό- χωρίς βέβαια να το καταφέρει μέχρι σήμερα- φαίνονται στον παρακάτω πίνακα:

Ο όρος «εξανθρωποποιημένο» γάλα αγελάδος είναι λανθασμένος και δεν πρέπει να χρησιμοποιείται διότι είναι παραπλανητικός και υποκρύπτει γκρίζα διαφήμιση. Ο πολιτικά ορθός (politically correct) όρος είναι τροποποιημένο γάλα αγελάδος πρώτης και δεύτερης βρεφικής ηλικίας.

Με την αλλαγή των κοινωνικό-οικονομικών συνθηκών και με την βοήθεια της εντατικής διαφήμισης ένα προϊόν, το βρεφικό γάλα σε σκόνη, που δημιουργήθηκε να καλύψει μια μικρή ανάγκη στη διατροφή των βρεφών, μετά τη δεκαετία του ΄60, υποκαθιστά το μητρικό θηλασμό σε μεγάλα ποσοστά. To 1970 το 75% των βρεφών στις ΗΠΑ τρέφεται με τροποποιημένο γάλα αγελάδας.

Προς τα τέλη της 10ετίας του ΄70 παρατηρείται μια κινητοποίηση των διεθνών οργανισμών (όπως ο ΠΟΥ, UNICEF, WABA), για την προστασία του μητρικού θηλασμού. Είναι χαρακτηριστικό για την εποχή εκείνη η εξαπόλυση μποϋκοτάζ εναντίον της Nestle (Nestle boycott) στις 4 Ιουλίου1977 στις ΗΠΑ, το οποίο μετά εξαπλώθηκε στην Ευρώπη.
Η Nestle κατηγορήθηκε για αντιδεοντολογικές μεθόδους προώθησης βρεφικών γαλάτων στις λιγότερο οικονομικά ανεπτυγμένες χώρες (LEDCs), οι οποίες είχαν ως αποτέλεσμα τη βλάβη της υγείας και το θάνατο μεγάλου αριθμού βρεφών. Η Nestle έδινε δωρεάν δείγματα γάλακτος σε σκόνη σε νοσοκομεία και μαιευτήρια. Μετά την έξοδο του νεογνού από το μαιευτήριο και ενώ ο θηλασμός είχε σταματήσει, η οικογένεια δεν μπορούσε να αγοράσει το γάλα και το βρέφος πέθαινε από ασιτία. Επίσης στις χώρες αυτές το νερό, το οποίο χρειάζεται για την παρασκευή του γάλακτος, είναι συχνά μολυσμένο, οι μητέρες είναι αναλφάβητες δεν γνωρίζουν τις μεθόδους υγιεινής που απαιτούνται για την προετοιμασία του γάλακτος, δεν διαθέτουν τα μέσα (φως, καύσιμα) για το βράσιμο του νερού και την αποστείρωση. Μελέτη της UNICEF και του ΠΟΥ έδειξε ότι στις χώρες αυτές, τα βρέφη που πίνουν τροποποιημένο γάλα αγελάδας είναι 25 φορές περισσότερο πιθανό να πεθαίνουν από διάρροια και 4 φορές περισσότερο πιθανό να πεθαίνουν από πνευμονία, σε σχέση με τα θηλάζοντα. Η Nestle κατηγορήθηκε ότι χρησιμοποιεί την "ανθρωπιστική βοήθεια" για να δημιουργήσει αγορές και ότι έδινε δώρα και χορηγίες για να επηρεάσει τους επαγγελματίες για την προώθηση των προϊόντων της.

Ο Derek Jelliffe και η σύζυγος του Patrice δημιούργησαν την World Alliance for Breastfeeding Action (WABA) για την προστασία και προώθηση του θηλασμού.
Το μάρκετινγκ των υποκαταστάτων μητρικού γάλακτος διέπεται, από το 1981, από τον Διεθνή Κώδικα Εμπορίας Υποκαταστάτων Μητρικού Γάλακτος (International Code of Marketing of Breastmilk Substitutes). Κυκλοφόρησε ο Κώδικας στην ελληνική γλώσσα φέτος, ενώ έχει γίνει αποδεκτός από το ελληνικό Κράτος από το 1993.
Το 1989 προτάθηκαν στη Γενεύη από τον Παγκόσμιο Οργάνισμό Υγείας (WHΟ) και την Unicef τα 10 βήματα για επιτυχή θηλασμό:

Το 1991 στη Φλωρεντία έγινε η Innocenti Declaration οn the Protection, Promotion and Support of Breastfeeding. Σύμφωνα με τη διακήρυξη μέχρι το 1995 θα έπρεπε σε όλες τις χώρες:

Στη χώρα μας η Εθνική Επιτροπή Μητρικού Θηλασμού ορίσθηκε το 2004. (Είχε ορισθεί και το 1993 αλλά δεν λειτούργησε).

Το 1992 ξεκίνησε η εκστρατεία για τη δημιουργία των Φιλικών για τα βρέφη Νοσοκομείων (The Βaby Friendly Hospital Initiative). Δυστυχώς μέχρι σήμερα κανένα ελληνικό μαιευτήριο δεν έχει τη διάκριση αυτή.

Το 2009 δημοσιεύθηκε στη χώρα μας η «Εθνική Μελέτη Συχνότητας και προσδιοριστικών παραγόντων μητρικού θηλασμού» από το ΙΥΠ. Η μελέτη έγινε κατόπιν πρότασης της Εθνικής Επιτροπής Μητρικού Θηλασμού και χρηματοδότησης του Υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης. Η μελέτη έδειξε:
Υψηλό ποσοστό έναρξης θηλασμού 87,9%, όμως μόνον 41,1% αποκλειστικός μητρικός θηλασμός (δηλαδή το νεογνό να πίνει μόνον μητρικό γάλα). Το ποσοστό αυτό κατακρημνίζεται στη συνέχεια και φτάνει στο ποσοστό 0,9% αποκλειστικού θηλασμού τον 6ο μήνα ζωής, ποσοστό το οποίο αποτελεί σημείο κοινωνικής παθολογίας. Τον 6ο μήνα ζωής συνέχιζαν να θηλάζουν πίνοντας και γάλα αγελάδας 22,0% των βρεφών. Το 12ο μήνα ζωής μόνον το 6,4% των βρεφών συνέχιζαν να θηλάζουν. Αυξημένου κινδύνου για διακοπή του θηλασμού ήταν σύμφωνα με τη μελέτη, μητέρες:
• χαμηλής εκπαίδευσης,
• χωρίς προηγούμενη εμπειρία θηλασμού
• που γέννησαν με καισαρική τομή
• καπνίστριες

Κατάχρηση ειδικών γαλάτων

Η διατροφή με γάλα σε σκόνη δημιούργησε μια νέα παθολογία στα βρέφη, όπως η αλλεργία, η αύξηση της συχνότητας και της βαρύτητας της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης, η δυσκοιλιότητα. Και έτσι σιγά-σιγά αναφύεται η ανάγκη για παρασκευή καινούριων, ειδικών υποκαταστάτων του μητρικού γάλακτος, με σκοπό να δοθούν σε βρέφη που παρουσιάζουν τέτοιες καταστάσεις. Επίσης με την πρόοδο της επιστήμης δημιουργούνται και σκευάσματα για να καλύψουν βρέφη με μεταβολικά νοσήματα, φλεγμονώδεις νόσους του εντέρου, υποθρεψία από διάφορα αίτια κλπ. Όσο περνάει όμως ο καιρός το μικρό κομμάτι στην πίττα της βρεφικής διατροφής (λιγότερο από 5%) που θα έπρεπε να έχουν τα ειδικά γάλατα, μεγαλώνει λόγω της μεγάλης διαφήμισης τους και της έλλειψης ενημέρωσης των φορέων υγείας. Έτσι σήμερα παρατηρούμε μια κατάχρηση των γαλάτων αυτών διεθνώς αλλά και στη χώρα μας ιδιαιτέρως. Ενδεικτικά από τα δεδομένα κεντρικής φαρμακαποθήκης που αντιπροσωπεύει το 30% των πωλήσεων πανελλαδικά, φαίνεται ότι γνωστή μάρκα βρεφικού γάλακτος το 2009 πώλησε (γάλατα 1ο εξαμήνου ζωής):

Επίσης ο καθηγητής της Παιδιατρικής κ. Α. Κωνσταντόπουλος ανακοίνωσε στοιχεία (βλ. πίνακα), τα οποία πήρε από το Υπουργείο Υγείας, όσον αφορά την κατανάλωση των βρεφικών γαλάτων τον 1ο χρόνο της ζωής ( 1ης και 2ης βρεφικής ηλικίας ), τα οποία δείχνουν ότι η κατάχρηση των ειδικών γαλάτων έχει πάρει τεράστιες διαστάσεις και ήδη η κατανάλωση τους ξεπερνά την κατανάλωση των κανονικών γαλάτων.

Ενδείξεις ειδικών γαλάτων

Τα ειδικά γάλατα που χρησιμοποιούνται συνήθως στην καθημερινή παιδιατρική άσκηση είναι :

Γάλατα ελεύθερα λακτόζης (FL)

Ενδείκνυται για την επίκτητη ανεπάρκεια λακτάσης που συνήθως προκαλείται από φλεγμονώδεις καταστάσεις του εντέρου, όπως είναι η οξεία γαστρεντερίτιδα. Η χρήση τους είναι πολύ περιορισμένη, διότι πλέον στην οξεία γαστρεντερίτιδα συνιστάται από την βιβλιογραφία (ESPGHAN/WHO) η παροδική διακοπή σίτισης, (όχι περισσότερο από ένα 24ωρο), η ενυδάτωση, καθώς και η γρήγορη επανασίτιση χωρίς διαιτητικούς περιορισμούς. Σωστή δηλαδή θερμιδική και ηλεκτρολυτική κάλυψη του ασθενούς. Το γάλα που δίνουμε αν δεν θηλάζει το παιδί, είναι το γάλα το κατάλληλο για την ηλικία του, στη σωστή αραίωση (και όχι αραιωμένο).
Το ελεύθερο λακτόζης γάλα θα το δώσουμε στις λίγες περιπτώσεις που η διάρροια παρατείνεται πέραν των 10 ημερών και δεν θα το χορηγήσουμε πέραν των 3-4 εβδομάδων.
Αποφεύγεται η χρήση τους για μεγάλο χρονικό διάστημα, διότι η λακτόζη βοηθά στην απορρόφηση του ασβεστίου.
Βέβαια δεν χρησιμοποιείται σε ασθενείς με αλλεργία στην πρωτεΐνη του γάλατος της αγελάδος.

Γάλατα σόγιας

Τα γάλατα σόγιας έχουν κριθεί από την Αμερικανική Παιδιατρική Εταιρεία ως ασφαλή υποκατάστατα του γάλατος αγελάδας σε βρέφη που:
1. Οι γονείς τους θέλουν να ακολουθήσουν δίαιτα φυτοφάγων.
2. Σε βρέφη που πάσχουν από γαλακτοζαιμία ή συγγενή ή επίκτητη ανεπάρκειας λακτάσης.

Τα γάλατα σόγιας ΔΕΝ ΕΝΔΕΙΚΝΥΝΤΑΙ για χρήση σε:
1. Πρόωρα βρέφη με βάρος <1.800g.
2. Βρέφη για την πρόληψη των κολικών ή της αλλεργίας.
3. Αλλεργία στο γάλα της αγελάδας, διότι έχουν διασταυρούμενη αλλεργία με το γάλα αγελάδας.
Υπάρχει προβληματισμός με τα γάλατα σόγιας διότι περιέχουν μεγάλα ποσά φυτοοιστρογόνων και ισοφλαβονών. Οι ουσίες αυτές ανιχνεύονται σε υψηλές τιμές στο πλάσμα των βρεφών που τρέφονται με γάλα σόγιας. Η δράση τους δεν είναι πλήρως ξεκαθαρισμένη.

Αντιαναγωγικά (AR)

Πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι η ΓΟΠ δεν είναι αρρώστια! Είναι μια κατάσταση που παρατηρείται σε όλα τα βρέφη, απλώς διαφέρει η ένταση από βρέφος σε βρέφος. Δεν χρειάζεται να αντιμετωπίσουμε την ΓΟΠ.
Αυτό που χρειάζεται να αντιμετωπίσουμε είναι η γαστροοισοφαγική παλινδρομική νόσος. Όταν δηλαδή η ΓΟΠ έχει ως αποτέλεσμα: Απώλεια βάρους, ασθματική βρογχίτιδα, άπνοια ή το σύνδρομο ΑLΤΕ ( πολύ σπάνια συνδέονται), οισοφαγίτιδα. Γαστροοισοφαγική παλινδρομική νόσο έχει ένα μικρό μόνον ποσοστό βρεφών και βέβαια το ποσοστό αυτό μικραίνει αν το βρέφος είναι αποκλειστικώς θηλάζον.
Δεν βελτιώνουν την 24ωρη καταγραφή του οισοφαγικού pH (Reflex Index Score), αυξάνουν την διάρκεια των παλινδρομικών επεισοδίων, λόγω της πυκνότητας τους, με αποτέλεσμα ο οισοφάγος να εκτίθεται περισσότερη ώρα στο όξινο γαστρικό περιεχόμενο. Επιδεινώνουν το βήχα που προκαλεί η ΓΟΠ και την ευερεθιστότητα του βρέφους. Έτσι αντενδείκνυται σε οισοφαγίτιδα και ασθματική βρογχίτιδα. Δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται ποτέ όταν συνυπάρχει βήχας, διότι υπάρχει φόβος εισρόφησης

Σε ποιες λοιπόν καταστάσεις θα χρησιμοποιήσουμε τα αντιαναγωγικά γάλατα;

Η μόνη ένδειξη χρήσης των αντιαναγωγικών γαλάτων κατά την Ευρωπαϊκή Εταιρεία Διατροφής είναι σε βρέφος με πολλαπλούς εμέτους που προκαλούν απώλεια ή στασιμότητα βάρους. Επίσης ενδείκνυνται αν αποδειχθεί ότι η ΓΟΠ προκαλεί άπνοια ή σύνδρομο ΑLTE, κάτι που πολύ σπάνια συνδέεται με την ΓΟΠ.

Τα αντιαναγωγικά γάλατα περιέχουν χαρουπάλευρο ή αμυλοπεκτίνη ή άμυλο καλαμποκιού. Σύμφωνα, όμως, με τελευταίες έρευνες, πρέπει να χρησιμοποιούνται με προσοχή γιατί αναφέρεται δυσαπορρόφηση ιχνοστοιχείων, σιδήρου και ασβεστίου με την παρατεταμένη χρήση. Το χαρουπάλευρο προκαλεί διάρροια σε μερικά βρέφη, ενώ το άμυλο καλαμποκιού προκαλεί δυσκοιλιότητα.

Τα υποαλλεργικά γάλατα

Διακρίνονται σε μερικώς υδρολυμένα (ΑΗ), τα εκτενώς υδρολυμένα(Peptide, Alfare, Almiron Pepti) και τα στοιχειακά γάλατα (Neocate, Nutri-Junior). Από αυτά θα αναφερθώ στα μερικώς υδρολυμένα που οι περισσότερες μάρκες έχουν βγάλει και κάποιο ΗΑ και γίνεται μεγάλη κατάχρηση από τους παιδιάτρους. Για τα εκτενώς υδρολυμένα και τα στοιχειακά θεωρώ ότι θα πρέπει να αποφασίζει τη χορήγηση τους, επί διαπιστωμένης αλλεργίας στο γάλα αγελάδας, μόνον ο αλλεργιολόγος ή ο γαστρεντερολόγος και όχι ο ασκών παιδίατρος.

Γάλατα μερικής υδρόλυσης (ΗΑ)

Τα γάλατα αυτά παρασκευάσθηκαν αρχικά για την αντιμετώπιση της αλλεργίας στο γάλα αγελάδας. Σύμφωνα με καινούργιες μελέτες, δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται σε βρέφη με τροφική αλλεργία, διότι τα πεπτίδια μακράς αλύσου είναι επίσης αλλεργιογόνα. Ο μόνος ρόλος τους είναι στην πρόληψη της αλλεργίας σε βρέφη υψηλού κινδύνου (δηλαδή με οικογενειακό ιστορικό αλλεργίας). Εάν πχ. ένα μωρό δεν μπορεί να θηλάσει τη μητέρα του και το αδελφάκι του έχει ασθματική βρογχίτιδα ή οι γονείς του ατοπία, σύμφωνα με τις οδηγίες του ESPAGΗAN 1999 και AAP 2000, πρέπει να δοθεί στο νεογνό γάλα μερικής υδρόλυσης.

Πως μπορεί να περιορισθεί η κατάχρηση των ειδικών γαλάτων;

Η κατάχρηση των ειδικών γαλάτων θα περιορισθεί όταν ο μητρικός θηλασμός θα ξαναβρεί τη θέση που πρέπει να έχει στη διατροφή των βρεφών και όταν ο ασκών παιδίατρος ασχοληθεί με το να διδάξει τη μητέρα τις απλές συμβουλές που θα την βοηθήσουν στο σωστό τάισμα του βρέφους και θα αποτρέψουν εκδηλώσεις από το πεπτικό σύστημα. Τα ειδικά γάλατα πρέπει να συνταγογραφούνται αυστηρά βάσει των ενδείξεων τους.

Οδηγίες που βοηθούν σε αποφυγή προβλημάτων που σχετίζονται με τη σίτιση:

Δεν πρέπει να ξεχνάμε τον όρο δυάδα (dyad) για τη μητέρα και το παιδί και πρέπει να μην παραγνωρίζουμε ότι η μητέρα και το μικρότερο των 6 μηνών βρέφος θεωρούνται στη ψυχολογία ως συγκύτιο. Ο ψυχισμός λοιπόν της μητέρας, η ανασφάλεια της, η αγωνία και η απειρία της θα πρέπει να μας απασχολήσει. Συχνή αγκαλιά! Το μωρό δεν θα «κακομάθει». Χρειάζεται την αγκαλιά. Επαφή δέρμα με δέρμα (Skin-to-contact): Προάγει το θηλασμό και τον δεσμό μητέρας παιδιού.

Ενίσχυση του αποκλειστικού μητρικού θηλασμού για το 1ο εξάμηνο της ζωής.

Όταν η μητέρα εργάζεται συμβουλεύουμε την συνέχιση του θηλασμού με τη βοήθεια ατομικής τράπεζας μητρικού γάλακτος. Η διαδικασία είναι πολύ απλή και κάθε παιδίατρος πρέπει να τη γνωρίζει.

Συστήνουμε ελεύθερο ωράριο σίτισης του βρέφους όχι μόνον όταν σιτίζεται με μητρικό θηλασμό αλλά και όταν σιτίζεται με τεχνητή διατροφή. Το βρέφος τρώει όποτε θέλει και δεν το αφυπνίζουμε για να φάει. Δεν το ταΐζουμε κοιμισμένο.

Ελεύθερη ποσότητα γάλακτος κατά το γεύμα. Το βρέφος τρώει «όσο θέλει».
Αυτό επιτυγχάνεται προσφέροντας στο βρέφος τόση ποσότητα γάλακτος σε κάθε γεύμα ώστε να περισσεύουν στο μπουκάλι τουλάχιστον 30 ml γάλα. Η ποσότητα αυτή που περισσεύει, εκτός του ότι δείχνει ότι το βρέφος χόρτασε, θα βοηθήσει ώστε το βρέφος να μην καταπίνει αέρα και έτσι θα κάνει λιγότερες αναγωγές.

Οι γονείς πρέπει να ενημερώνονται για τη ορθή μέτρηση της ποσότητας της σκόνης του γάλακτος (μεζούρες) και τον κίνδυνο υπερτονικής αφυδάτωσης που διατρέχει το βρέφος με την υπερδοσολογία.
Το νερό με το οποίο διαλύεται το γάλα δεν πρέπει να είναι καυτό διότι μετουσιώνονται τα συστατικά του γάλακτος.

Προσοχή στο σωστό μέγεθος του μπιμπερό. Τα πολύ μικρά είναι μόνον για νεογνά. Xρήση του μπιμπερό μόνον μέχρι τον 1ο χρόνο ζωής. Τα θηλάζοντα μετά τον απογαλακτισμό πρέπει να πίνουν γάλα σε ποτήρι, δεν πρέπει να συνηθίζουν το μπιμπερό.

Επίσης πρέπει να ενημερώνεται η μητέρα για την σωστή αποστείρωση του μπιμπερό. Δεν χρησιμοποιούμε απορρυπαντικά και αν δεν υπάρχει ο ειδικός αποστειρωτής, χρειάζεται 20 λεπτά βρασμός του μπιμπερό και 5 λεπτά των θηλών. Όσο χρησιμοποιείται το μπιμπερό, αποστειρώνεται. Δεν σταματάμε την αποστείρωση επειδή το μωρό μεγάλωσε… Το γάλα είναι το καλλίτερο καλλιεργητικό υλικό των μικροβίων.

Η θηλή του μπουκαλιού πρέπει αν έχει τέτοιο άνοιγμα ώστε, όταν αναστραφεί το μπουκάλι, να επιτρέπει τη συνεχή ροή του γάλακτος στην αρχή και στη συνέχεια η ροή να γίνεται σταγόνα-σταγόνα.

Το βρέφος πρέπει να ταΐζεται καθιστό στην αγκαλιά της μητέρας.
Ποτέ το μπιμπερό με το βρέφος ξαπλωμένο στο κρεβάτι. Με την έναρξη της οδοντοφυΐας πρέπει, μετά το νυκτερινό γεύμα γάλακτος, να καθαρίζονται τα δόντια. Προσοχή στο «σύνδρομο μποτίλιας», δηλ. την καταστροφή των δοντιών από τη κατάχρηση του μπιμπερό, την προσθήκη μελιού ή ζάχαρης στο γάλα ή τις πιπίλες για εφησυχασμό του βρέφους.

Το ρέψιμο του βρέφους επιτυγχάνεται όταν η μητέρα το κρατά έτσι ώστε το σώμα του να βρίσκεται σε κάθετη θέση ως προς το οριζόντιο επίπεδο. Στη θέση αυτή το στομάχι του μωρού ευθειάζεται και ο αέρας που έχει καταπιεί αποβάλλεται.

Η θέση ύπνου του βρέφους είναι η ύπτια (WΗΟ). Αν τεθεί στο πλάι πρέπει να φροντίσουμε ώστε να τοποθετηθεί το χέρι του έτσι ( τεντώνουμε το χέρι) που να αποφευχθεί το γύρισμα σε πρηνή θέση.

Απαγορεύονται μαξιλάρια και σφήνες.

Δυσκοιλιότητα: Είναι η συχνότερη ένδειξη αλλεργίας στο γάλα αγελάδας. Παρασκευή του γάλακτος σε σκόνη με αφέψημα χαμομηλιού -αντί για σκέτο νερό-, σε δύο γεύματα ημερησίως.

Κολικοί εντέρου: Προσοχή στο άγχος της μητέρας. Πρηνή θέση στα γόνατα της μητέρας ώστε να υποβοηθείται η απελευθέρωση αερίων. Η χορήγηση αφεψήματος γλυκάνισου σε πολύ έντονη συμπτωματολογία. Όχι φάρμακα.

Συμβουλές για σωστότερο θηλασμό:

Αποφυγή μαστίτιδας των πρώτων ημερών: Συνήθως το νεογνό είναι νωθρό ή η μητέρα έχει πολύ γάλα: άντληση του γάλακτος.
Επί μαστίτιδας δεν διακόπτουμε το θηλασμό. Επιλέγουμε αντιβιοτικό που είναι καλά ανεκτό από τα βρέφη και εντείνουμε την άντληση του γάλακτος.
Διακοπή προσωρινή του θηλασμού δικαιολογείται μόνον επί αποστήματος μαστού και μόνον από το μαστό που πάσχει.

Αποφυγή εισαγωγής ξένου γάλακτος όταν το νεογνό είναι λαίμαργο: Συνέχεια στο στήθος της μητέρας.

Προσοχή στη θέση θηλασμού: Η κοιλιά του μωρού να ακουμπά την κοιλιά της μητέρας. Το στήθος η μητέρα το κρατά από κάτω και όχι σαν τσιγάρο. Προσοχή μήπως η μητέρα φοβούμενη ότι εμποδίζεται η αναπνοή του βρέφους, δεν το αφήνει να θηλάσει!
Θηλασμός περιοδικά ένα μαστό τη φορά. Δεν κρατάμε χρόνο θηλασμού. Όσο το βρέφος θηλάζει τόσο γάλα παράγεται. Ο μαστός της μητέρας δεν είναι ρεζερβουάρ!

Περίοδος προσαρμογής μητρικού θηλασμού:
Στον 3-4ο μήνα ζωής, συχνά το γάλα της μητέρας δεν αρκεί για να ικανοποιήσει τις ανάγκες του μωρού, διότι έχει αυξηθεί πολύ το βάρος του. Τότε, αντί να μπει το ξένο γάλα, η μητέρα πρέπει να θηλάζει συνεχώς για 3-4 μέρες το μωρό, να αφήσει άλλες ασχολίες, ώστε να «κατεβάσει» επαρκή ποσότητα γάλακτος.

Ραγάδες θηλών αντιμετώπιση: Είναι πολύ συνηθισμένη κατάσταση. Συμβαίνει σε όλες τις θηλάζουσες στην αρχή του θηλασμού, μέχρι να μάθουν το μωρό να πιάνει σωστά τη θηλή.

• Σωστή σύλληψη θηλής (θηλαία άλως).
• Επάλειψη με μητρικό γάλα της πάσχουσας περιοχής
• Στέγνωμα με ξηρό αέρα (πχ με το στεγνωτήρα μαλλιών στη χαμηλή σκάλα).

Το μητρικό γάλα είναι άριστο και όταν αντλείται και δίνεται με μπιμπερό. Όμως είναι πολύ μηχανιστικός αυτός ο τρόπος χορήγησης και θα πρέπει να επιλέγεται πολύ σπάνια. Δεν χρειάζεται η μητέρα να ξέρει πόσο έφαγε το μωρό, οι περισσότερες θηλές των μαστών είναι κατάλληλες για θηλασμό και η άντληση του γάλακτος είναι μια επιπλέον δυσκολία για τη μητέρα.

Απαγορεύεται η χορήγηση ανασταλτών της γαλουχίας ( πχ Parlodel, Dostinex, κλπ). Η διακοπή της γαλουχίας σε οποιαδήποτε φάση γίνεται με φυσικό τρόπο και όχι με φάρμακα.

Η επίλυση προβλημάτων του θηλασμού γίνεναι πάντα με γνώμονα τη διατήρηση του θηλασμού.