Τα παιδιά παίρνουν τα φάρμακα, πάντα μέσω αντιπροσώπου ( του γονέα τους) χωρίς τη συναίνεση τους και τις περισσότερες φορές με το ζόρι. Για τους λόγους αυτούς η πολυφαρμακία στην παιδική ηλικία αποκτά άλλη βαρύτητα. Η πολυφαρμακία, ειδικά στην Ελλάδα, είναι ένα γεγονός σημαντικό. Καλό είναι λοιπόν ο γονιός να γνωρίζει μερικά πράγματα γύρω από τη σκοπιμότητα ή μη της χρήσης των συνηθισμένων φαρμάκων. Γνώμονας για τη μητέρα πρέπει να είναι να μη δίνει ούτε ασπιρίνη, χωρίς τη συνταγή γιατρού και να μην πιέζει τον παιδίατρο της να της συνταγογραφεί φάρμακα.
Κάθε φάρμακο είναι συγχρόνως και δηλητήριο. Η τοξική του δράση εξαρτάται από τη δόση, τη διάρκεια χορήγησης και τον τρόπο χορήγησης.
Τις παρενέργειες ορισμένες φορές δεν μπορούμε να τις αποφύγουμε, παρόλο ότι χορηγούμε σωστά το φάρμακο. Σταθμίζουμε τα υπέρ και τα κατά και δίνουμε το φάρμακο, έχοντας υπόψη μας ότι μπορεί να προκαλέσει κάποια παρενέργεια. Δηλαδή, στην περίπτωση αυτή, προκειμένου να βοηθήσουμε τον άρρωστο, θεωρούμε την παρενέργεια αναγκαίο κακό.
Στα παιδιά βλέπουμε πολύ συχνά να δίνονται φάρμακα εντελώς αβασάνιστα, ακόμα και από ανθρώπους που είναι άσχετοι, όπως είναι οι συγγενείς του παιδιού και οι φαρμακοποιοί. Για το τελευταίο, μάλιστα, κάποτε η πολιτεία θα πρέπει να πάρει τα μέτρα της. Δεν μπορώ να καταλάβω πώς παίρνουν την ευθύνη οι φαρμακοποιοί και συστήνουν φάρμακα σε παιδιά. Δε φοβούνται άραγε μήπως γίνουν πρόξενοι ακόμα και θανάτου στο παιδί, που εντελώς αβασάνιστα του στερούν την ευκαιρία να το δει ένας παιδίατρος;
Το φάρμακο προσφέρει την ψευδαίσθηση της κάλυψης και της σιγουριάς. Τα πράγματα, όμως, δεν είναι έτσι. Το λάθος φάρμακο μπορεί να μπερδέψει την εικόνα του παιδιού, να καλύψει τα συμπτώματα, ενώ η αρρώστια θα δουλεύει, και να δημιουργήσει χίλια δυο προβλήματα
Βιταμίνες
Παιδιά με φυσιολογική διατροφή δεν χρειάζονται επιπλέον βιταμίνες, βιταμίνες ζελεδάκια, μουρουνέλαιο κλπ....
Από ελληνικές μελέτες φαίνεται ότι τα παιδιά μέσω της διατροφής τους προσλαμβάνουν 130% υψηλότερα ποσοστά βιταμινών απ΄ ότι οι συνιστώμενες ημερήσιες ανάγκες τους. Το ίδιο ισχύει και με την πρόσληψη σιδήρου. Η πρόσληψη ορισμένων βιταμινών (κυρίως των υδατοδιαλυτών ADEK) για τις οποίες ο οργανισμός δεν έχει μηχανισμό να τις αποβάλλει όταν είναι σε μεγαλύτερα ποσοστά, υπάρχει κίνδυνος σοβαρών παρενεργειών (όπως πχ νεφρασβέστωση, αυξημένη ενδοκράνια πίεση).
Κάτι που συνηθιζόταν, αν και τείνει να καταργηθεί τα τελευταία χρόνια, είναι η χορήγηση κάποιας βιταμίνης με το αντιβιοτικό. Έχει αποδειχτεί, όμως, ότι αυτό είναι περιττό. Η στοματίτιδα ή κολπίτιδα που παρουσιάζεται καμιά φορά με τη χορήγηση αντιβιοτικού οφείλεται σε μόλυνση από ένα μύκητα (την Candida Albicans) πρόβλημα που δεν μπορεί να βοηθηθεί με τη χορήγηση βιταμίνης.
Το ίδιο ισχύει με τις γαστρεντερικές διαταραχές που οφείλονται στη διαταραχή της φυσιολογικής χλωρίδας του εντέρου. Σήμερα για τις γαστρεντερικές διαταραχές που ενίοτε προκαλούν τα αντιβιοτικά συνιστάται η χορήγηση προβιοτικών.
Άλλη μια άσκοπη χορήγηση βιταμινών είναι σαν τονωτικό της όρεξης του παιδιού. Δεν έχει αποδειχτεί επιστημονικά ότι η χορήγηση βιταμινών δρα σαν ορεξιογόνο.
Αντιβιοτικά
Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται κατά κόρον είναι τα αντιβιοτικά. Και όμως, το 90% της παιδικής αρρώστιας προκαλείται από τους ιούς. Οι ιοί είναι μικροοργανισμοί που προκαλούν τα περισσότερα νοσήματα από τα οποία υποφέρουν τα παιδιά: Πονόλαιμο, λαρυγγίτιδα, βρογχίτιδα, συνάχι, γαστρεντερίτιδα, ορισμένες «παιδικές αρρώστιες» κλπ. Δεν υπάρχουν πολλά φάρμακα που να θεραπεύουν τις ιώσεις.
Για ορισμένες από αυτές (παρωτίτιδα, ιλαρά, ανεμευλογιά, ερυθρά, πολυομυελίτιδα, ηπατίτιδα Α και Β) υπάρχει μόνο πρόληψη με τα εμβόλια. Η χορήγηση του αντιβιοτικού σε περίπτωση ίωσης είναι δικαιολογημένη μόνον εάν διαπιστωθεί επιμόλυνση με μικρόβιο. Αλλά αυτό είναι η εξαίρεση στον κανόνα. Ο κανόνας είναι η ίωση να κάνει τον κύκλο της, όποιος και αν είναι αυτός, και αυτό εξαρτάται από την αντίσταση του οργανισμού και το είδος του ιού.
Πάντως, τα αντιβιοτικά δεν μπορούν να προσφέρουν τίποτα σε μία ίωση. Ίωση και χορήγηση αντιβιοτικού είναι ΑΣΥΜΒΙΒΑΣΤΑ.
Τα αντιβιοτικά έχουν θέση στη θεραπεία κάποιας αρρώστιας που έχει προκληθεί από μικρόβια. Τέτοιες αρρώστιες είναι η στρεπτοκοκκική αμυγδαλίτιδα, η οξεία μέση ωτίτιδα, η μικροβιακή πνευμονία, η μηνιγγίτιδα, η οστομυελίτιδα, τα αποστήματα, καταστάσεις δηλαδή συνήθως βαριές.
Η άσκοπη χορήγηση αντιβιοτικού, εκτός τις ειδικές παρενέργειες που κάθε αντιβιοτικό μπορεί να προκαλέσει (αλλεργία, κώφωση, βλάβη των νεφρών και του συκωτιού κλπ.), προκαλεί ανάπτυξη ανθεκτικών μορφών μικροβίων, με αποτέλεσμα το αντιβιοτικό να γίνεται ανενεργές. Έτσι, όταν το παιδί πραγματικά θα χρειαστεί τη βοήθεια του αντιβιοτικού, είναι πιθανό το φάρμακο να μην το «πιάνει». Με τον τρόπο αυτό πολλά αντιβιοτικά έχουν αχρηστευθεί και οι άνθρωποι εναγωνίως ψάχνουν να εφεύρουν καινούρια, για να μπορούν να αντιμετωπίσουν τη μάστιγα των μικροβίων.
Μια ακόμα δοξασία που κυκλοφορεί πλατιά για τα αντιβιοτικά είναι η αποτελεσματικότητα της οδού χορήγησης. Πιστεύεται, δηλαδή, ότι το αντιβιοτικό έχει καλύτερα αποτελέσματα αν χορηγηθεί σε ενέσεις. Ο άνθρωπος, βέβαια, πίστευε πάντοτε ότι όσο πιο αιματηρή και επώδυνη είναι η θεραπεία τόσο και πιο αποτελεσματική. Η αλήθεια, όμως, για τα αντιβιοτικά είναι ότι τα περισσότερα από αυτά και για τα περισσότερα νοσήματα είναι αποτελεσματικά χορηγώντας τα από το στόμα. Τα σιρόπια, δηλαδή, και οι κάψουλες έχουν το ίδιο θεραπευτικό αποτέλεσμα για τις περισσότερες αρρώστιες με τις ενέσεις. Στην Παιδιατρική μάλιστα υπάρχει και ο αφορισμός ότι «παιδί που χρειάζεται ενέσεις για να γίνει καλά, είναι τόσο βαριά άρρωστο που χρειάζεται νοσοκομείο». Πολύ λίγοι είναι οι παιδίατροι σήμερα που θα συστήσουν ενέσεις σε ένα εξωνοσοκομειακό παιδί.
Αντιπυρετικά
(Δες και ό,τι αναφέρεται στον πυρετό)
Φάρμακα που χρησιμοποιούνται συνήθως είναι η παρακεταμόλη (Depon, Dolal). Δίνεται σε δόση 10 mg/kgr βάρους σώματος, η οποία μπορεί να επαναληφθεί ανά 6 ωρο. Το σιρόπι πχ του Depon, περιέχει στα 5cc, 120mg παρακεταμόλης, δηλαδή ένα παιδί 12 κιλά, μπορεί να πάρει 5cc σιροπιού. Απαγορεύεται η χρήση της παρακεταμόλης σε βρέφη κάτω των 2 μηνών.
To μεφαιναμικό οξύ (Ponstan, Gantil), η ιβουπροφαίνη (Algofren, Brufen, Nurofen) και άλλα ΜΣΑΦ, τα οποία είναι πολύ καλά, ως παυσίπονα ΔΕΝ πρέπει να χρησιμοποιούνται σαν αντιπυρετικά ρουτίνας, διότι ο πυρετός είναι αμυντικός μηχανισμός και όχι αρρώστια και αυτές οι φαρμακευτικές ουσίες έχουν πολλές παρενέργειες, (πχ οι δυσκρασίες αίματος:επηρεάζουν λευκά αιμοσφαίρια και αιμοπετάλια, νεφρική βλάβη). Απαγορεύεται η χρήση της σε βρέφη κάτω από 6 μηνών.
Ορισμένα αντιπυρετικά είναι ακατάλληλα για παιδιά, όπως αυτά που περιέχουν συνδυασμό ουσιών, που δεν υπάρχει λόγος να χορηγηθούν στο παιδί όταν απλώς επιδιώκουμε πτώση του πυρετού (π.χ. συνδυασμό καφεΐνης, βαρβιτουρικών μαζί με το κυρίως αντιπυρετικό).
Σημείωση:Η χορήγηση του αντιπυρετικού πρέπει να γίνεται μόνον όταν ο πυρετός είναι πολύ υψηλός και ενοχλεί το παιδί (το παιδί και όχι τη μητέρα). Το αντιπυρετικό δίνεται για να φτιάξει τη διάθεση του παιδιού (confort) και δεν αποτελεί θεραπευτικό μέσο. ΄Οταν χρειασθεί να ρίξουμε τον πυρετό σε ένα παιδί που έχει πυρετό, πάνω από 39 ο C, ΔΕΝ έχει ρίγος (δεν τρέμει), δεν κρυώνει αλλά ζεσταίνεται, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε το χλιαρό μπάνιο. Η θερμοκρασία του νερού πρέπει να είναι 37 ο C. Εμβαπτίζουμε (όχι ντους) το παιδί για 3 λεπτά.