Έμετοι, διάρροια, οξεία γαστρεντερίτιδα
Η διάρροια και ο έμετος είναι συμπτώματα που παρουσιάζουν τα παιδιά πολύ συχνά. Μπορεί να είναι συμπτώματα σε διαφόρων παθολογικών καταστάσεων, τις οποίες ο παιδίατρος είναι ο αρμόδιος να διαγνώσει. Η συχνότερη από αυτές είναι η γαστρεντερίτιδα, μια φλεγμονή δηλαδή του γαστρεντερικού συστήματος, είτε ιογενούς είτε μικροβιακής αιτιολογίας.
Η μητέρα πρέπει να ξέρει να δώσει πληροφορίες για το πόσες φορές έκανε το παιδί έμετο, τι περιείχε ο έμετος, αν προκλήθηκε μετά από βήχα, αν συνοδεύεται από πυρετό. Πόσες φορές έκανε διάρροια, αν οι κενώσεις ήταν πολύ μεγάλες, αν περιείχαν προσμείξεις βλέννης ή αίματος.
Το πολύ μικρό βρέφος και το παιδί που κάνει ακατάσχετους εμέτους ή έχει ακατάσχετη διάρροια ή αιμορραγική κένωση, χρειάζεται νοσοκομείο, για να του παρασχεθούν ενδοφλεβίως τα απαιτούμενα υγρά. Σημεία αφυδάτωσης είναι η ξηρότητα της γλώσσας, η υπνηλία, το στέγνωμα του δέρματος και όταν εισέχει η μεγάλη πηγή («το μαλακό») στα βρέφη.
Μπορεί να συνυπάρχουν εμετοί και διάρροια, ή το παιδί να έχει μόνον εμέτους ή μόνο διάρροια. Συνήθως η γαστρεντερίτιδα ξεκινάει με έμετο και στη συνέχεια παρουσιάζεται και διάρροια. Πολύ συχνά το παιδί έχει και πυρετό.
Όποιας αιτιολογίας και να είναι η γαστρεντερίτιδα (ιογενής ή μικροβιακή), η θεραπεία είναι η ίδια: Ισοζύγιο ηλεκτρολυτών και θερμιδική κάλυψη. Η εποχή των διαιτών έχει λήξει. Πλέον η βιβλιογραφία είναι σαφής ότι οι στερητικές δίαιτες επί γαστρεντερίτιδας δεν ωφελούν.
Θεραπεία οξείας γαστρεντερίτιδας
Επί εμέτων:
Μετά τον έμετο, και για δύο τουλάχιστον ώρες, το παιδί δεν πρέπει να βάλει τίποτε στο στόμα του, ούτε νερό. Είναι συνηθισμένο σφάλμα να δίνεται νερό, πορτοκαλάδα κλπ. σε ένα παιδί που μόλις έκανε έμετο. Αν του δοθεί κάτι, το ήδη ερεθισμένο στομάχι θα αντιδράσει με επανάληψη του εμέτου και επέρχεται φαύλος κύκλος.
Αφού μείνει το παιδί νηστικό για 2 ώρες, αρχίζουμε να το επανασιτίζουμε κλασματικά. Δίνοντας του, δηλαδή, κάθε 10 λεπτά ένα κουταλάκι κάποιου υγρού, π.χ. νερό, χαμομήλι.
Αφού για μια ώρα το παιδί πιει τα υγρά κλασματικά και δεν κάνει έμετο, μπορεί μετά να πιει μεγαλύτερη ποσότητα υγρού, π.χ. ένα ποτήρι νερό και στη συνέχεια να σιτιστεί με κάτι ελαφρύ. Αν παρά τη διακοπή σίτισης οι έμετοι συνεχιστούν, πρέπει το παιδί να πάει στο νοσοκομείο για να του δοθούν υγρά παρεντερικά, δηλαδή να πάρει ορό, αλλιώς κινδυνεύει να αφυδατωθεί.
Επί διάρροιας:
Η αντιμετώπιση της διάρροιας περιλαμβάνει αφενός τη σωστή ενυδάτωση και ηλεκρολυτική κάλυψη του παιδιού και αφετέρου τη θερμιδική του κάλυψη. Πρέπει να δώσουμε στο παιδί την ποσότητα των υγρών (νερού και ηλεκτρολυτών) που χάνει με τις κενώσεις, διότι αλλιώς κινδυνεύει να αφυδατωθεί. Συνιστάται η χορήγηση νερού σε συνδυασμό με τη χορήγηση έτοιμων ηλεκτρολυτικών διαλυμάτων πχ Almora.
Τα έτοιμα ηλεκτρολυτικά διαλύματα είναι από τα πιο επιτυχημένα φαρμακευτικά σκευάσματα και έχουν σώσει εκατομμύρια ανθρώπους, ιδιαίτερα στον τρίτο κόσμο. Ξεκίνησαν ως οικιακά σκευάσματα, δηλαδή τα παρασκεύαζαν στο σπίτι βάζοντας σε νερό αλάτι, ζάχαρη, σόδα, κλπ.( σε ένα λίτρο νερό, 6 κουταλιές του γλυκού ζάχαρη, 1/2 κουταλιά του γλυκού αλάτι, 1/2 κουταλάκι σόδα και το χυμό ενός πορτοκαλιού). Στη συνέχεια παρασκευάστηκαν ως φαρμακευτικά σκευάσματα.
Τα ηλεκτρολυτικά διαλύματα πρέπει να χρησιμοποιούνται με προσοχή και σε συνδυασμό πάντα με τη χορήγηση εναλλάξ νερού για την αποφυγή υπερτονικής αφυδάτωσης.
Η ποσότητα ηλεκτρολυτικών διαλυμάτων που θα χορηγηθεί εξαρτάται από την απώλεια υγρών με τη διάρροια.
Η θερμιδική κάλυψη θα γίνει με το φαγητό που όπως αναφέρουμε πιο πάνω δεν χρειάζεται ειδική δίαιτα.
Σίγουρα στην οξεία φάση δίνουμε πολύ εύπεπτες τροφές, όπως το ρύζι και το κοτόπουλο.
Κανόνας πάντως είναι ότι στη γαστρεντερίτιδα δεν δίνουμε να φάει ένα βρέφος ή ένα παιδί κάτι που δεν έχει ξαναφάει. Πχ δεν θα δώσουμε ρυζόνερο, κρέμα ή φρούτα σε ένα βρέφος που πίνει ακόμα μόνο γάλα…
Όσον αφορά τα θηλάζοντα συνεχίζουμε το θηλασμό, διότι ως γνωστό ο θηλασμός δρα προστατευτικά και θεραπευτικά στο εντερικό επιθήλιο.