Η προτροπή για κατανάλωση τροφών με υψηλή περιεκτικότητα σε ασβέστιο στηρίζεται στην υπόθεση ότι το ασβέστιο δρα προληπτικά στην εμφάνιση οστεοπόρωσης, με δεδομένο ότι ερευνητικά έχει βρεθεί ότι η κατανάλωση υψηλών ποσών ασβεστίου αυξάνει την οστική μάζα.
Όμως αυτές οι μελέτες καλύπτουν μόνο τις βραχυπρόθεσμες δράσεις των μεγάλων δόσεων ασβεστίου και όχι τις μακροπρόθεσμες ενώ η οστεοπόρωση συνδέεται με το γήρας, όσο γερνάμε τόσο αυξάνει ο κίνδυνος για οστεοπόρωση. Αν πιστέψουμε αυτές τις θεωρίες είναι σαν να πιστεύουμε ότι αν κάνει κάποιος bodybuilding μπορεί να προλάβει την μυϊκή εκφύλιση όταν γεράσει.
Ενώ δεν υπάρχουν μελέτες για την μακροχρόνια δράση του ασβεστίου στα οστά υπάρχουν πολλές στατιστικές μελέτες που δείχνουν τη διατροφή λαών από τη βρεφική ηλικία μέχρι το θάνατο όπως επίσης και στατιστικές που δείχνουν τη συχνότητα καταγμάτων του ισχίου στη γεροντική ηλικία. Με τη μελέτη των στατιστικών αυτών στοιχείων μπορεί να μάθει κανείς για τις μακροχρόνια δράση της πρόσληψης υψηλού ποσού ασβεστίου.
Τα στοιχεία δείχνουν ότι όσο αυξάνει κατανάλωση ασβεστίου σε μια χώρα τόσο αυξάνουν τα κατάγματα του ισχίου και η αύξηση αυτή είναι ανεξάρτητη από το ποσοστό των ηλικιωμένων ατόμων. Άρα τα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα της κατανάλωσης υψηλών ποσών ασβεστίου είναι επιβλαβή.
Συνδέεται με την πρόωρη εκφύλιση των οστών.
Τι είναι αυτό που επιταχύνει την γήρανση των οστών; Αύξηση του φυσιολογικού κύκλου γέννηση, γήρας θάνατος κυττάρου. Απόπτωση
Οιστρογόνα
Αναστέλλουν την πρόσληψη του Ca από τα οστά και την αποκομιδή του Ca από τα οστά.
Κορτικοστεροειδή
Σκοτώνον τους οστεοβλάστες και προκαλούν οστεοπόρωση
Οστεοβλάστες: Μέσω αυτών γίνεται η πρόσληψη ασβεστίου. Και συνθέτουν την προ της ασβεστοποίησης ουσίας, όπου θα επικαθίσει εν συνεχεία το ασβέστιο Το 50-70% των οστεοβλαστών πεθαίνει με τη σύνθεση της νέας ουσίας. Όσο η δράση τους διεγείρεται τόσο περισσότερος αριθμός πεθαίνει. Όταν λοιπόν επί καταστάσεων που δεν υπάρχει αναστολή της πρόσληψης ασβεστίου όπως όταν τα οιστρογόνα είναι χαμηλά – 4η εβδομάδα κύκλο της γυναίκας ή στην εμμηνόπαυση, επί υπερπαραθυρεοειδισμού,
Ο δείκτης οστικής μάζας είναι υψηλότερος στους κατοίκους όπου η κατανάλωση γάλακτος είναι υψηλή. Στις χώρες αυτές γρήγορα εξαντλείται η δυνατότητα των οστεοβλαστών για να πολλαπλασιασθούν μια και οι φορές που μπορεί το κύτταρο να πολλαπλασιασθεί είναι γενετικά προκαθορισμένος. Έτσι αρχίζει να εμφανίζεται ένδεια στους οστεοβλάστες με αποτέλεσμα ένδεια στο matrix των οστών, το ήδη υφιστάμενο οστό φυσιολογικά αποσυντίθεται και δεν αντικαθίσταται και αρχίζει να παρουσιάζει πόρους. Στα οστεοπορωτικά οστά υπάρχει μικρότερο ποσό matrix πάνω στο οποίο γίνεται η καθίζηση του ασβεστίου από ότι στα υγιή οστά. Δεν μπορούν να επουλωθούν τα μικρά κατάγματα και να αντικατασταθούν τα νεκρά κύτταρα.
Η απορρόφηση του ασβεστίου από το έντερο ρυθμίζεται ώστε ο οργανισμός να παίρνει αυτό που χρειάζεται. Μόνο 200mg απορροφά όταν η πρόσληψη είναι και 1200mg. Αν όμως κάποιος καταναλώνει υπερβολικό ασβέστιο δεν καταφέρνει ο οργανισμός να μειώσει την απορρόφηση. Έτσι απορροφά το 5% του προσλαμβανομένου ασβεστίου μέχρι και 1500 mg την ημέρα.. Το περίσσευμα του ασβεστίου που απορροφάται αποθηκεύεται στα οστά, διότι οι μύες για να λειτουργήσουν πρέπει να μπορούν να βγάζουν το ασβέστιο που περιέχεται μέσα στο κύτταρο προς τα έξω. Το αίμα φυσιολογικά έχει περίπου 500 mg ασβεστίου. Το ύψος του ασβεστίου αίματος ρυθμίζεται από 3 ορμόνες: 2 ρυθμίζουν την αποκαθήλωση του ασβεστίου από τα οστά και 1 την αποβολή του ασβεστίου από τα ούρα. Άσχετο με το πόσο ασβέστιο προσλαμβάνει τα οστά του έχουν λιγότερο ασβέστιο κατά το γήρας. Υπολογίζεται ότι αντί να παίρνουμε 200 mg ασβεστίου την ημέρα παίρνουμε 400, οι οστεοβλάστες πρέπει να επεξεργαστούν 2.9 εκατομμύρια mg σε 40 χρόνια.. Τα κορτικοστεροειδή σκοτώνουν τους οστεοβλάστες. Όλα αυτά εξαντλούν πρόωρα την ικανότητα παραγωγής νέων οστεοβλαστών. Υψηλός δείκτης οστικής μάζας σημαίνει προσωρινά δυνατά οστά αλλά όχι περισσότερο υγιή οστά Αν ο δείκτης οστικής μάζας είναι χαμηλός λόγω χαμηλής πρόσληψης ασβεστίου τότε τα οστά δεν σπάνε εύκολα είναι υγιή , αν (BMD Bone Mineral Density) είναι χαμηλός σαν αποτέλεσμα εξαντλημένων οστεοβλαστών τότε υπάρχει πρόβλημα οστεοπόρωσης
Τα γαλακτοκομικά είναι αυτά που συνδέονται με αύξηση του δείκτη οστικής μάζας. Ο μέσος όρος του είναι υψηλότερος στις χώρες με υψηλή κατανάλωση γαλακτοκομικών. Και αυτό ακολουθεί και τη στατιστική των καταγμάτων ισχίου ανά χώρα.
Στην Ελλάδα η κατανάλωση γάλακτος αυξήθηκε στο διπλάσιο μεταξύ 1961 –1972 και 1977 – 1985. Το ίδιο συνέβη και με την οστεοπόρωση. Σε χώρες με την υψηλότερη διεθνώς κατανάλωση γάλακτος όπως η Σουηδία, Φιλανδία, Ελβετία , Ολλανδία, (300-400 Kgr/cap/year) η συχνότητα της οστεοπόρωσης έχει εκτοξευθεί. Οι Αμερικανοί καταναλώνουν (243 Kgr/cap/year) 3 φορές περισσότερο γάλα από τους Ιάπωνες και τα κατάγματα ισχίου είναι 2 ½ φορές υψηλότερα. Και μεταξύ των Αμερικανών οι μαύροι και οι μεξικανοί που καταναλώνουν λιγότερο γάλα τα κατάγματα είναι 2 φορές λιγότερα και δεν οφείλεται αυτό σε γενετικούς λόγους. Οι κινέζοι καταναλώνουν πολύ λίγο γάλα (6 Kgr/cap/year) και η συχνότητα των καταγμάτων ισχίου είναι από τις μικρότερες στον κόσμο. Στις κινέζες είναι 6 φορές λιγότερα από τις αμερικανίδες. Εξαιρετικά σπάνια είναι η οστεοπόρωση στις χώρες της Αφρικής, όπου καταναλώνεται λίγο γάλα (Κονγκό, Γουινέα, Τογκο). Σε μερικές χώρες που η κατανάλωση γάλακτος φθάνει το 1-3 Kgr/cap/year !! Γκάνα, Λιβερία, Λάος, Καμπότζη δεν έχουν κατάγματα λόγω ηλικίας. Δεν οφείλεται σε γενετικούς λόγους διότι όταν οι λαοί αυτοί προσαρμόσουν το διαιτολόγιο τους σε χώρες υποδοχής με υψηλή κατανάλωση, τα ποσοστά οστεοπόρωσης αλλάζουν. Το ίδιο συμβαίνει με τους Νοτιοαφρικανούς και τους Αφρικανούς των ΗΠΑ.
Το γάλα της αγελάδας περιέχει 4 φορές περισσότερο ασβέστιο από ότι το μητρικό. Αυτό είναι ένα λάθος της φύσης; Αν ήταν έτσι ο προϊστορικός άνθρωπος δεν θα τα είχε καταφέρει. Ο άνθρωπος καταναλώνει το γάλα των ζώων στο 1% της ανθρώπινης ύπαρξης. Το ανθρώπινο γάλα περιέχει 32 mg/100gr ποσόν πολύ μικρό όσο περίπου 100 γραμμ μανταρίνια. Όμως το μωρό λόγω της ταχείας αύξησης των οστών χρειάζεται ασβέστιο και αυτό το ποσό του είναι αρκετό για να έχει φυσιολογικό δείκτη μ.σ. Οι ενήλικες χρειάζονται λιγότερο ανά μάζα σώματος. Άρα οι τροφές τους δεν χρειάζεται να περιέχουν τόσο ασβέστιο όσο το γάλα της μητέρας. Και μια και οι φυσικές τροφές περιέχουν τόσο λίγο ασβέστιο δεν μπορεί η φύση να κάνει τόσο λάθος.
Ηλιοφάνεια
Είναι χαμηλότερη η οστεοπόρωση όταν υπάρχει περισσότερο ηλιακό φως; Όχι απαραίτητα. Έτσι η Ιταλία έχει υψηλότερα κατάγματα ισχίου από την Πολωνία και την Ισπανία, διότι απλώς καταναλώνει 25% περισσότερα γαλακτοκομικά. Στο Κουβέιτ είναι υπερβολικά ηλιοφανές αλλά έχει οστεοπόρωση όσο η Αγγλία και η Γαλλία διότι έχει μεγάλη κατανάλωση γαλακτοκομικών
Τα χαμηλά ποσά βιταμίνης D δεν είναι πρόβλημα διότι μας βοηθά να έχουμε χαμηλή απορρόφηση ασβεστίου. Αυξάνει η δράση της κατανάλωσης γαλακτοκομικών στους οσστεοβλάστες όταν συνδυάζεται με τροφές πλούσιες σε βιταμίνη D (ψάρια και αυγά).
Άσκηση
Το βάρος είναι αυτό που εξασφαλίζει την αντοχή του οστού, αν σε ένα οστό δεν ασκείται βάρος, όπως πχ στο διάστημα χάνει το ασβέστιο του. Αν έχουμε μια φυσιολογική δραστηριότητα τα οστά μας θα τα βγάλουν μια χαρά πέρα σε μια πτώση. Με την άσκηση αυξάνει ο δείκτης οστικής μάζας. Όμως αν καταστραφούν οι οστεοβλάστες δεν μπορεί κάποιος να έχει αύξηση. Η υπερβολική άσκηση που πιθανόν προκαλεί μικροκατάγματα αυξάνει τον θάνατο των οστεοβλαστών. Η άσκηση βοηθάει στη ισχυροποίηση των οστών στους υπερήλικες όταν υπάρχουν οστεοβλάστες αλλά επιταχύνει και τη γήρανση των οστών τους. Μόνον κατά 20-40% η άσκηση μειώνει τα κατάγματα του ισχίου βραχυπρόθεσμη περίοδο, όσο ο άνθρωπος μεγαλώνει τόσο μικραίνει το αποτέλεσμα.. Όμως ένα δυνατό μυϊκό σύστημα απορροφά και το σοκ όταν κανείς πέσει.
΄Η εμμηνόπαυση ευνοεί την οστεοπόρωση ενώ η παχυσαρκία την αναστέλλει.
Τα οιστρογόνα αναστέλλουν την καθίζηση του ασβεστίου και την παραγωγή οστού από τους οστεοβλάστες.
Στην παχυσαρκία υπάρχουν υψηλά ποσά λεπτίνης , η οποία δρα ανασταλτικά στο σχηματισμό οστού από τους οστεοβλάστες.
Η χαμηλή οστική μάζα είναι το αποτέλεσμα της έλλειψης νέου οστεοειδούς(matrix) όχι η αιτία.