Η ιατρική του τρόπου ζωής επικεντρώνεται στην εκπαίδευση και την παρακίνηση των ασθενών να αλλάξουν προσωπικές συνήθειες και συμπεριφορές ώστε να αποτραπούν χρόνιες ασθένειες. Το 80% των λεγομένων μη μεταδοτικών νοσημάτων, Noncommunicable diseases (NCDs), οφείλονται στον τρόπο ζωής μας (έμφραγμα, εγκεφαλικά επεισόδια, καρκίνοι, χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, άσθμα, εκφυλιστικά νοσήματα, διαβήτης τύπου 2, κλπ).
Πού πρέπει να εστιάσει κανείς;
Οι βασικοί πυλώνες Ιατρικής του τρόπου ζωής (Lifestyle Medicine) είναι:
- Όχι κάπνισμα
- Διατροφή και αποφυγή παχυσαρκίας
- Άσκηση
- Διαχείριση του στρες
- Μέτρια χρήση αλκοόλ
- Αποφυγή τοξικών παραγόντων περιβάλλοντος
- Σωστός ύπνος και υγιείς συνήθειες
- Ενδυνάμωση κοινωνικής ζωής
Σε περίληψη μπορούμε να συστήσουμε:
1) Διακοπή καπνίσματος
-Ο καπνός σκοτώνει έως και τους μισούς χρήστες του.
-Ο καπνός σκοτώνει περισσότερα από 8 εκατομμύρια άτομα κάθε χρόνο.
(Περισσότεροι από 7 εκατομμύρια από αυτούς τους θανάτους είναι αποτέλεσμα της άμεσης χρήσης καπνού, ενώ περίπου 1,2 εκατομμύρια είναι το αποτέλεσμα παθητικού καπνίσματος).
-Να ντρέπεστε να καπνίζετε μπροστά στα παιδιά σας!
2) Διατροφή:
-Η πρόσληψη ενέργειας πρέπει να είναι ισορροπημένη με την ενεργειακή δαπάνη προς αποφυγή της παχυσαρκίας.
-“Food as medicine”: Ο γιατρός θα πρέπει να δαπανά χρόνο και να δίνει σαφείς οδηγίες στους ασθενείς του.
-Τα ελάχιστα επεξεργασμένα τρόφιμα πρέπει να προτιμώνται από τα πολύ επεξεργασμένα τρόφιμα. Η Μεσογειακή Διατροφή θεωρείται, σε συγκριτικές μελέτες, ο καλύτερος τύπος διατροφής του σύγχρονου ανθρώπου
-Ο μητρικός θηλασμός είναι η άριστη διατροφής στην έναρξη της ζωής του ανθρώπου.
-Ο τρόπος μαγειρέματος της τροφής είναι σημαντικός (Culinary Medicine):
Πρέπει να συνδυάσουμε την του τέχνη του μαγειρέματος με την επιστήμη της ιατρικής για να δημιουργήσουμε συνταγές για καλή υγεία.
3) Άσκηση και καλή φυσική κατάσταση
-Δηλαδή μυϊκή ενδυνάμωση, αθλήματα, ποδηλασία, γυμναστική, παιχνίδι, περπάτημα, δουλειές στο σπίτι, κηπουρική, χορό, κλπ.
-Δεν χρειάζεται να είναι έντονη η άσκηση, ο αθλητισμός είναι μια επιλογή για λιγότερα άτομα.
-“Sitting is the new smoking”:Η σωματική αδράνεια είναι σήμερα μια από τις κύριες αιτίες θανάτου. Πολλές ασθένειες προκύπτουν από την καθιστική ζωή (Sitting diseases).
-Ο θεράπων ιατρός πρέπει να συνταγογραφεί προγράμματα άσκησης: είδος άσκησης, συχνότητα, ένταση, διάρκεια, ιδιαίτερα σε ειδικούς πληθυσμούς υγείας: ηλικιωμένοι, έγκυες γυναίκες, ασθενείς με διαβήτη, υπέρταση, ισχαιμική καρδιακή νόσο κ.λπ.
-Συνιστώνται:
*150 λεπτά την εβδομάδα δραστηριότητα μέτριας έντασης, για τους ενήλικες.
*60 λεπτά ημερησίως για τα παιδιά.
*Να επιλέγεται ένας συνδυασμός αερόβιας άσκησης και προπόνησης με αντιστάσεις.
-Σαρκοπενία: Ο όρος σαρκοπενία αναφέρεται στην απώλεια μυϊκής μάζας που συμβαίνει με τη γήρανση. Τόσο η χαμηλή μυϊκή μάζα όσο και η κακή μυϊκή δύναμη αποτελούν σημαντικούς παράγοντες κινδύνου για αναπηρία και αυξημένη θνησιμότητα, σε άτομα καθώς γηράσκουν.
- «Οι μύες σας προστατεύουν την υγεία σας» (Your Muscles protect your Health,WHO): Οι σκελετικοί μύες δεν είναι απλώς ένα όργανο για την κίνηση και την αποθήκευση ενέργειας. Αποδίδονται στο μυϊκό σύστημα παρακρινικές ή ενδοκρινικές δράσεις (μυοκίνες).
4) Αλκοόλ
-Καλύτερα αποχή αλλιώς μέτρια χρήση αλκοόλ για τα θετικά του (ευθυμία, χαλάρωση, αγγειοδιαστολή, βιοδραστικές ουσίες πχ Ρεσβερατρόλη).
-Η κατανάλωση αλκοόλ σχετίζεται με μια ποικιλία βραχυπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων κινδύνων για την υγεία ( αυτοκινητιστικά ατυχήματα, βία, συμπεριφορές σεξουαλικού κινδύνου, υψηλή αρτηριακή πίεση και διάφορους καρκίνους).
-Ο κίνδυνος αυτών των βλαβών αυξάνεται με την ποσότητα αλκοόλ.
-Καμία ποσότητα δεν είναι ασφαλής κατά την εγκυμοσύνη (Fetal Alcohol Syndrome).
-Οι ενήλικες να επιλέγουν να μην πίνουν ή να πίνουν με μέτρο: περιορίζοντας την πρόσληψη σε 2 ποτά ή λιγότερο σε μια ημέρα για τους άνδρες ή
1 ποτό ή λιγότερο σε μια ημέρα για τις γυναίκες.
5) Διαχείριση του stress
-Το χρόνιο stress έχει σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία.
-Το εργασιακό stress είναι πολύ σημαντικό ( Burn out Syndrome).
-Δεν πρέπει να παραγνωρίζεται το stress στο σχολικό περιβάλλον.
-Πολλές οι μέθοδοι θεραπείας αλλά και πρόληψης του χρόνιου stress.(Παρεμβάσεις ψυχολόγου ή ψυχιάτρου. Εκμάθηση διαφόρων τεχνικών, διαλογισμός, αναπνοές).
6) Ύπνος και εγκατάσταση σταθερού κιρκάδιου ρυθμού.
- Ο ύπνος θεωρείται ο ακρογωνιαίος λίθος της υγιεινής ζωής. O ανεπαρκής ύπνος μπορεί να έχει αρνητική επίδραση στη σωματική και ψυχική υγεία.
-Η διατήρηση ενός σταθερού κιρκάδιου ρυθμού είναι απαραίτητη για την καλή υγεία
(σταθερά ωράρια στο φαγητό, τον ύπνο, την άσκηση).
7) Κοινωνική ζωή
-Ο άνθρωπος από τη φύση του είναι κοινωνικό όν. Η μοναξιά και η κοινωνική απομόνωση συνδέονται με κακή υγεία, κατάθλιψη και αυξημένο κίνδυνο πρόωρου θανάτου.
-Ο άνθρωπος πρέπει να παροτρύνεται να έχει κοινωνική ζωή, συντροφικότητα, εθελοντισμό, οικογενειακούς δεσμούς, να συμμετέχει σε εορτές, κλπ.
-Η παρουσία των ζώων (γάτες, σκύλοι) στη ζωή μοναχικών ανθρώπων έχουν θεραπευτικά αποτελέσματα.
8) Περιβαλλοντική υγεία
-Το περιβάλλον στο οποίο ζούμε έχει τεράστια επίδραση στην υγεία μας, ανεξάρτητα από το πόσο υγιεινά τρώμε.
-Ο χώρος του σπιτιού χρήζει ιδιαίτερης προσοχής: Σε εσωτερικό χώρο ζούμε περισσότερες ώρες! Δομικά υλικά (άρρωστα κτήρια), μοκέτες, σκόνη, απορρυπαντικά, εντομοκτόνα, καλλυντικά, καπνός, μαγείρεμα, θέρμανση.
- Παράγοντες που μας επηρεάζουν: Η κλιματική αλλαγή, η ποιότητα του αέρα (εξωτερικού και εσωτερικού χώρου), η ετοιμότητα και αντιμετώπιση καταστροφών, το επαγγελματικό περιβάλλον, η στέγαση , η ασφάλεια τροφίμων και το ασφαλές πόσιμο νερό, ο έλεγχος των κουνουπιών, τρωκτικών, κατσαρίδων που μπορεί να μεταδώσουν παθογόνα, η πρόληψη δηλητηρίασης από βαρέα μέταλλα (πχ μόλυβδο),
οι ενδοκρινικοί διαταράκτες(χημικά, καθαριστικά, καλλυντικά), η ηχορύπανση, τα ιατρικά απόβλητα.